Vrede: een erfgoed dat verplichtingen schept

Dat  Münster in 1648 tot het toneel van de wereldgeschiedenis werd, was nauwelijks de verdienste van de stad. Het was eerder een gelukkige speling van het lot. Maar tegenwoordig ziet Münster het als haar plicht om met het geschenk van deze grote erfenis zorgvuldig om te gaan.

Op 24 oktober 1648 maakte de ondertekening van de Vrede van Westfalen in Münster en Osnabrück een einde aan de Dertigjarige Oorlog die Europa in de as had gelegd. Op 15 mei 1648 hadden Spanje en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden al vrede gesloten in de raadzaal van Münster. Daarmee was er een einde gekomen aan de onafhankelijkheidsoorlog die 80 jaar had gewoed en was de onafhankelijkheid van de Nederlanden een feit geworden. Een beroemd schilderij van Gerard Terboch toont het moment dat de eed op de vrede werd afgelegd. In de huidige 'Vredeszaal' in het historische raadhuis hangen de portretten van de gezanten die toen de koers bepaalden en die voor het Europa van nu nog altijd van enorm belang zijn.

De Vrede van Westfalen was immers in meerdere opzichten een nieuw en belangrijk fenomeen. Er kwam een einde aan de bloedige godsdienstoorlogen. Tegelijkertijd konden complexe conflicten via dialoog en onderhandelingen door mediatoren op voet van gelijkheid worden opgelost. Iets wat toen helemaal niet vanzelfsprekend was. Geschillen rond protocollaire kwesties en rangorde vergden veel tijd. Maar uiteindelijk was er een raamwerk gecreëerd voor een Europese vredesstructuur tussen gelijkberechtigde, soevereine staten, ook al duurde de oorlog tussen Spanje en Frankrijk nog voort. Daarmee was ook een basis gelegd voor het moderne volkerenrecht tot op de dag van vandaag. Als symbool voor de historische, maar ook hedendaagse betekenis van deze gebeurtenis voor heel Europa werd zowel aan het historische raadhuis van Münster als het raadhuis van Osnabrück, in 2015 het Europees Erfgoedlabel toegekend.

Dit is een eerbetoon dat natuurlijk bijzondere verplichtingen heeft geschapen in 2018, het jaar dat door de Europese Commissie was uitgeroepen tot Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed. Met het gemeenschappelijke project 'Frieden Europa' hebben de vredessteden Münster en Osnabrück meerdere plannen tot een van de grootste projecten in het Europese Jaar van het Cultureel Erfgoed gebundeld. Bovendien presenteert het raadhuis van Münster sindsdien een nieuwe en grotendeels digitale benadering van de Europese dimensie van deze historische locatie: 'Münster. Vrede van Westfalen'. Over de actuele vredesprojecten in Münster en Osnabrück vindt u nu blijvende informatie op de ‘Vredesblog’ www.friedensblog.eu van de steden Münster en Osnabrück die is opgezet naar aanleiding van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed

Natuurlijk heeft de omgang met het vredeserfgoed in Münster al een veel langere traditie. Tijdens de jaarlijkse weken die in het teken staan van ‘1648 – Dialogen rond het thema Vrede’ pakt de gemeente sinds 2008 de eigen traditie op van de vredespolitiek en koppelt die aan hedendaagse vraagstukken. Het programma omvat een buitenschools programma voor leerlingen, een ontmoeting van religieuze gemeenschappen en podiumdiscussies op hoog niveau. Een breed opgesteld samenwerkingsverband van maatschappelijke groeperingen organiseert al 17 jaar in september de 'Culturele Vredesmaand'. Sinds 2018 maakt een nieuw en fantastisch evenementenformaat furore als de 'West-Oost sofa’ van de kunstenaar Thomas Nufer de Domplatz van Münster verandert in een bazaar met westerse en Orientaalse trekjes.  Er is een bonte mix van de meest uiteenlopende culturen te vinden op tapijten die over de kinderkopjes liggen en een enthousiast publiek levert zijn eigen bijdrage.

Bijzondere internationale aandacht is er voor de Internationale Prijs van de Westfaalse Vrede die elke twee jaar wordt verleend door de Wirtschaftliche Gesellschaft für Westfalen und Lippe in Münster. De prijs bestaat uit twee delen: Onder de mensen aan wie de Vredesprijs werd uitgereikt, bevinden zich niet alleen prominente mensen zoals Helmut Kohl, Kofi Annan, Daniel Barenboim, Helmut Schmidt en zelfs de bemanning van het Internationale Ruimtestation ISS, maar ook steeds jonge mensen die zich bijzonder actief inzetten voor vrede en toenadering.

Interessante feiten & gegevens

• Het oude raadhuis van Münster met zijn vredeszaal heeft sinds het Europese Jaar van het Cultureel Erfgoed 2018 een moderne en overwegend digitale benadering van de impact en Europese betekenis van deze historische plek. De bezoekers kunnen met touchscreens, tablets en augmented reality in de vredeszaal informatie vinden over de geschiedenis en de receptiegeschiedenis van de Dertigjarige Oorlog, de Vrede van Westfalen. Op deze manier houden ze zich niet alleen bezig met dit stukje Europese geschiedenis, maar kunnen het ook in relatie zetten tot de huidige conflicten in de wereld. www.frieden-europa.de/nl
• De Internationale Prijs van de Westfaalse Vrede wordt om de twee jaar uitgereikt door de Wirtschaftliche Gesellschaft Westfalen und Lippe. Een oorkonde, de prijs en informatie over eerdere prijswinnaars zijn vanaf dit jaar ook in het stadhuis te vinden.  
  www.wirtschaftliche-gesellschaft.de
• Een samenwerkingsverband van maatschappelijke groeperingen organiseert elk jaar in september de Maand van de Vredescultuur. Er is een groot aanbod van activiteiten dat reikt van lezingen, vredesloop en vredesfeest voor kinderen, tot en met een vredesmaaltijd op de binnenplaats van het raadhuis, de Platz des Westfälischen Friedens. En sinds 2018 is de culturele happening 'West-Oost sofa' op de Domplatz, de Arabische 'Kiepenkerl' (marskramer) schenkt jenever in voor de omstanders, linnenwevers dansen op Koerdische muziek…
  www.frieden-muenster.de
• 1648 – Dialoge zum Frieden – Dialogen voor de vrede: Dit is de titel voor de weken met top-evenementen rond 24 oktober, de datum dat de Vrede van Westfalen werd verkondigd. Met name het excellentiecluster ‘Religie en Politiek’ van de universiteit met al zijn kennis en vaardigheden is hierbij betrokken.
  www.stadt-muenster.de/nl/tourismus/vrede-van-westfalen.html