Picasso en de Westfaalse adel

Of de grote Spanjaard dat ooit had kunnen vermoeden? Dat het enige Picasso Museum van Duitsland  is ondergebracht in een statig pand waar vroeger de Westfaalse adel woonde, midden in het historische centrum van Münster?

Inderdaad, het Kunstmuseum Pablo Picasso Münster is uniek in Duitsland. Achter de stijlvolle barokke gevel gaat de grootste collectie van lithografieën van Picasso schuil, maar ook belangrijke series grafisch werk van Georges Braque, Marc Chagall en Henri Matisse. En dat al meer dan twintig jaar. Rond deze kostbare collectie legt het Museum met wisseltentoonstellingen steeds weer nieuwe en verhelderende dwarsverbindingen naar belangrijke tijdgenoten, bijvoorbeeld naar Joan Miró of de prachtige foto's van het Magnum fotocollectief.

Eigentijdse kunst achter barokke gevels is in Münster helemaal niet zo vreemd. In korte tijd, alleen maar onderbroken door restauratiewerkzaamheden in de eerste zes maanden van 2020, zijn de ‘Zwei Graue Doppelspiegel für ein Pendel’ van Gerard Richter in de geseculariseerde Dominicanenkerk een absolute publiekstrekker geworden. Dit werk is in feite een grote slinger van Foucault die is opgehangen aan het gewelf, waarvan de bewegingen worden weerkaatst in spiegels met een hoogte van zes meter. Midden in de bedrijvigheid van het stadscentrum is dit een plek voor meditatieve rust en inkeer.

Heel wat drukker is het meestal in het grootste museum van Münster, het LWL-Museum für Kunst und Kultur. Niet zo verwonderlijk, want alleen al de architectuur met de verschillende binnenhoven zorgt voor een verleidelijke sfeer die de bezoeker lokt. Op een tentoonstellingsoppervlak van 7.500 m² toont het museum, naast spraakmakende exposities, ook zijn indrukwekkende vaste kunstcollectie, die uiteenloopt van middeleeuwse tot avantgardistische werken. Het beste startpunt voor bezoekers met belangstelling voor geschiedenis is nog steeds het Stadtmuseum met zijn rijke en informatieve verzameling artefacten over de geschiedenis van Münster. De stad heeft meer dan 30 musea die garant staan voor cultureel genot, waaronder kostbaarheden zoals de eeuwenoude kerkschat in de kathedraal of (insider tip!) de verbazingwekkende meesterwerken van Aziatische lakwerk in het Museum für Lackkunst, het enige museum op dit gebied in Europa. Parallel tonen de Kunsthalle Münster aan de haven en de galeries in de stad regelmatig hedendaagse moderne kunst en staat de levendige kunstscene die is ontstaan rond de Kunstakademie Münster garant voor steeds weer iets nieuws. Bijzonder veelzijdige inzichten en overzichten verschaft ‘Schauraum', het jaarlijkse festival van de musea en galerieën, tijdens de lange museumnacht met de coole lounge-sfeer midden in de stad.

Hoe zeer de musea en galerieën ook een bezoek waard zijn, toch is Münster eigenlijk voor heel iets anders beroemd geworden, namelijk voor de ‘Kunst in de openbare ruimte’. Sinds 1977 veranderen de ‘Skulptur Projekte’ Münster om de 10 jaar in een Mekka van de kunstwereld en trekken enorm veel mensen vanuit binnen- en buitenland aan. En natuurlijk heeft het thema overal in de stad zijn sporen achtergelaten. Er staan inmiddels meer dan 60 sculpturen, waaronder werken van Henry Moore, Eduardo Chillida, Claes Oldenburg, Rosemarie Trockel, Ilija Kabakov, Thomas Schütte of Koki Tanaka. Daarnaast is er ook een heel eigen dynamiek ontstaan. In de tien jaar tussen de verschillende edities vinden er ook regelmatig actuele artistieke activiteiten plaats in de openbare ruimte, bijvoorbeeld als Tobias Rehberger alledaagse schakelkasten omtovert tot speelse maan-installaties.

De stedelijke ruimte in Münster is een feest voor zowel oog en oor. Pas nog heeft de muziekstad Münster de aandacht op zich gevestigd met een bruisend feest om eraan te herinneren dat hier sinds 100 jaar een eigen symfonieorkest, Muziekacademie en de Westfälische Schule für Musik voor muzikale belevenissen zorgen. Daarnaast is er nog een schouwburg met een afdeling voor muziektheater en natuurlijk zijn er nog de vele koren en muziekensembles. Afgezien van een goed gevuld concertprogramma, zijn er nog andere boeiende optredens. Zoals de populaire en hoogstaande Aaseeserenaden met festival-feeling, of het ‘Grünflächenunterhaltung', als er tal van groepen op de groene Promenadenring het publiek tot enthousiaste bijval animeren. En de liefhebbers van jazz weten het ook zo wel en genieten om de twee jaar een weekend lang in januari van het gerenommeerde jazzfestival van Münster. Of van de ‘short-cut’ editie in de tussenliggende jaren met een net zo uitstekende bezetting.

Het is de combinatie van gevestigde en jonge kunstenaars die de kunstwereld in Münster zo buitengewoon levendig en gevarieerd maakt. Naast elf theaters, een variététheater en zo`n 20 bioscoopzalen, vinden hier ook tal van evenementen plaats waar geen grote, kleine of helemaal geen podia voor nodig zijn.

Het grootste podium, namelijk de stedelijke ruimte, wordt bespeeld door Theater Titanick (Münster/Leipzig), dat internationaal actief is en al vele malen is onderscheiden voor zijn meeslepende openlucht ensceneringen. Of het Wolfgang-Borchert-Theater, een van de oudste particuliere schouwburgen in Duitsland, dat zich met zijn locatie, de oude Flechtheim opslagplaats bij de Stadthafen, een plaats heeft veroverd midden in de trendy wijk van Münster. Afhankelijk van de programmering kun je in het Theater Münster genieten van een meeslepend toneelstuk of van een grootse opera, in de vorm van de mobiele ‘Freuynden und Gaesdten’ aparte toneellocaties ontdekken, of in het Pumpenhaus opvoeringen zien van de actuele avant-garde van het danstheater.

Er zijn ook jonge impulsen voor de literatuur, zij het dat deze van een plek komen die even buiten de stad ligt. Schloss Hülshoff is een van de mooiste en pittoreske waterburchten in het Münsterland en tegelijkertijd ook de geboorteplaats van de wellicht beroemdste Duitse dichteres, Annette von Droste-Hülshoff. Na een culturele doornroosjesslaap die tientallen jaren duurde, is de burcht in 2018 weer tot leven gewekt en is hier de Droste-Stiftung en literair centrum gevestigd. De Berlijnse schrijver Jörg Albrecht gaat als kersverse directeur met groot elan te werk. De burcht Hülshoff kristalliseert zich uit tot een plek voor dialoog rond de thema's van de 21e eeuw, als locatie voor ‘literatuur als feest’ die een brug slaat tussen geavanceerde literatuur en fundamenteel-democratische ontwikkeling, tussen lokale en internationale initiatieven en tussen de analoge en digitale wereld.

Interessante feiten en cijfers (misschien als impuls voor verdieping?)

• Om de 10 jaar: ‘Skulptur Projekte’ (in het leven geroepen in 1977 door Klaus Bussmann en Kasper König) als 's werelds belangrijkste culturele evenement rond het thema ‘Kunst in de openbare ruimte’. In 2017 mocht de organisatie zich in een nog grotere belangstelling verheugen dan de Documenta die in dezelfde periode in Kassel plaatsvond.
• Brave burgers in verzet tegen moderne kunst? Zo eenvoudig lag het niet. Bij het begin in 1977 kregen de Skulptur Projekte in de stad te maken met veel onbegrip en woedende protesten uit conservatieve kringen. Bijzonder grondig gingen uitgerekend progressieve krachten te werk. Na een links-alternatief feestje probeerde een groep studenten in het holst van de nacht de grote biljartballen van Claes Oldenburg van hun voetstuk te duwen en in de Aasee te rollen. Het bleef bij een poging. Nu zijn de biljartballen een van de markante punten in de stad.
• Het Theater Pumpenhaus was het eerste onafhankelijke theater in Noordrijn-Westfalen, het Wolfgang-Borchert-Theater is een van de oudste particuliere theaters van Duitsland. Het Theater Titanick hoort met zijn opvoeringen, die worden gekenmerkt door indrukwekkende beelden en klanken, tot de mondiale top van openlucht theaters.
• Meer dan 30 musea, elf theaters, een variététheater, 20 bioscoopzalen
• De historische Villa ten Hompel geniet een internationale reputatie als een van de belangrijke centra waar, in samenwerking met de gedenkplaats Yad Vashem Jerusalem en het Holocaust Memorial Washington, onderzoek wordt verricht naar de beweegredenen van de daders die hebben geleid tot de Holocaust.
• Om de twee jaar tijdens de jaarwisseling: Internationales Jazzfestival, tussentijds is er Jazz Shortcut.
• Als componist en musicus had hij een enorme invloed en ligt in Münster begraven: Louis ‘Moondog’ Hardin (1916 – 1999). De blinde straatmuzikant was in de jaren '40 tot '60 een bekende figuur in het stadbeeld van New York. Philip Glass en Steve Reich schrijven de beslissende impulsen voor de ontwikkeling van hun minimal music aan Moondog toe. Na een concertreis blijft hij in 1974 in Duitsland, de laatste twee jaar bracht hij door in Münster. Zijn grafsteen werd ontworpen door zijn vriend, de Weense kunstenaar Ernst Fuchs.

www.stadt-muenster.de/nl/tourismus/kunst-en-cultuur.html
www.muenstermusik.eu/
www.skulptur-projekte.de
www.kunstmuseum-picasso-muenster.de/nl
www.lwl.org/LWL/Kultur/LWL-Landesmuseum-Muenster
www.museum-fuer-lackkunst.de
www.stadt-muenster.de/museum/aktuelles.html
www.stadt-muenster.de/nl/villa-ten-hompel/welkom.html
www.burg-huelshoff.de